Mijn alternatieve nieuwjaarsbrief

Rudolf Steiner wist het 100 jaar geleden al, het leven wordt in fases van 7 jaar geleefd. Op mijn 35e sluit ik mijn 5e levensfase en mijn 2e ‘professionele’ fase af. Op 31 december viel voor mij het doek bij BAS Bouwen vzw.

Bedankt aan alle collega's en andere mensen die in deze periode mocht ontmoeten! Het was een heel fijne en leerrijke tijd en een voorrecht om met zoveel mooie mensen te kunnen samenwerken.

De eerste 7 jaar na mijn afstuderen heb ik bij waterbouwer DEME mijn motivatie om mee te bouwen aan een mooiere wereld vorm gegeven door windmolens te bouwen voor de Belgische kust. Op het einde van die periode voelde ik voor mijzelf heel duidelijk dat het bouwen van gigantische windmolenparken op zee niet het juiste pad was voor mezelf, en ook niet voor de mensheid. De duizenden liters brandstof die er elke dag werden doorgejaagd, de gigantische hoeveelheden staal die naar zee gesleept werden, het voelde voor mij niet zoals de wereld waar ik naar verlang.

In mijn hoofd klopte het allemaal wel. Zoveel procent aardgas besparing, zoveel duizend gezinnen die groene stroom zouden krijgen, het gevaar van de kerncentrales elimineren,… Maar mijn hart voelde het niet. Steeds meer begon ik dezelfde aversie die ik al langer voelde tegenover de kapitalistische consumptiemaatschappij ook te voelen ten opzichte van het werk dat ik deed.

Dus zocht ik 7 jaar geleden naar een nieuwe manier om mijn ecologische motivatie vorm te geven. Van een multinational met + 4000 werknemers stapte ik over naar een kleine vzw met een 5-tal werknemers, toen nog onder de naam Zonnewindt. Daar kon ik mee werken aan de bron van het probleem, zoals ik het toen zag. Mensen bewuster maken over energieverbruik, mensen adviseren over het isoleren van hun woning of gebouw. Natuurlijke/ecologische materialen meer ingang doen krijgen in de bouwsector. Ik genoot van het contact met de mensen, het kunnen helpen van mensen met goede bedoelingen. Onbaatzuchtige mensen veelal, die ondanks de meerprijs toch kozen voor natuurlijke bouwmaterialen, zuinigere toestellen of verwarming op hernieuwbare energie. Ik heb veel goodwill gezien om van onze wereld een betere plek te maken.

Na een paar jaar stak dat ongemakkelijke gevoel van twijfel echter toch weer de kop op. Al dat renoveren omwille van energiezuinigheid, daar worden toch wel heel veel materialen die eigenlijk nog niet versleten zijn door weggegooid. Een oude vloer bestaande uit zand en tegels wordt bvb uitgebroken en vervangen door een paar kubiek beton, een paar kubiek chape, plastic buizen voor de vloerverwarming en helaas veelal toxisch PUR schuim om de vloer te isoleren. En nieuwe tegels uit China. Is die nieuwe situatie dan zoveel beter voor het milieu en voor de mens? Goed werkende gasketels worden buiten gegooid voor een nieuwer, zuiniger model. Ramen met dubbel glas worden buiten gegooid om te vervangen door beter isolerend glas, en ga zo maar door… Wat er in feite gebeurd is wederom consumptie… Consumeren van nieuwe isolatiematerialen, zonnepanelen, warmtepompen, zonneboilers,… Wat je maar wilt. In al die materialen kruipen echter weer heel erg veel grondstoffen en energie (om het te ontginnen, te transporteren en te verwerken). Zo worden er oudere huizen afgebroken en vervangen door een nieuwbouw in naam van energiezuinigheid, in naam van het klimaat. Terwijl studies uitwijzen dat die nieuwe BEN woning al 50 jaar oud is tegen de tijd dat alle energie die nodig was voor de bouw van de woning wordt uitgespaard.

Ik ken het antwoord niet, maar het zou zo maar eens kunnen zijn dat het milieu beter af is als we al die woningen uit de jaren ‘50 gewoon laten zoals ze zijn… Ik ken het antwoord niet, omdat hier heel weinig studies naar gedaan worden. Studies kosten immers geld en welke (lobby)groep betaalt nu een studie die uitwijst dat we beter stoppen met consumeren…

Kort samengevat; ook duurzaam bouwen voelt voor mij ondertussen als old fashion consumentisme dat eerder bijdraagt tot het probleem dan er een oplossing voor biedt. Oude wijn in nieuwe zakken.

Wat bijvoorbeeld wel helpt is het veel meer gebruiken van de gebouwen die er al zijn. Heel veel gebouwen worden maar een 8-tal uur per dag gebruikt. Neem nu een school, die wordt pakweg 36 uur gebruikt, in een week van 168 uur. Waarom kan de buitenschoolse kinderopvang ook niet daar georganiseerd worden? En de Scouts op zaterdag, en de Chiro op zondag? En kan die ook niet dienst doen als gemeentelijk ontmoetingscentrum? Op vandaag worden voor al die activiteiten weer aparte gebouwen gebouwd, die elk nog minder bezettingsgraad hebben dan de school. Om al die zaken in één gebouw te kunnen organiseren staan er echter twee zaken in de weg: ego en de economie.

Wat me ook steeds meer tegen de borst stoot zijn al die mensen die zich voor 30 jaar lang vastrijden in een hypotheekmoeras. Ik heb ze zo vaak zien passeren, jonge koppels waarvan beide partners fulltime werken gaan naar de bank met hun loonbrieven om te vragen hoeveel zij kunnen lenen om een woning te bouwen. Met dat bedrag stappen ze naar een architect en die tekent hen een woning waarvoor ze tot op middelbare leeftijd elke maand datzelfde loon moeten blijven verzamelen, om ze te kunnen afbetalen. Dan komen er kinderen, nieuwe interesses, werkmoeheid,… De dagen en de weken worden veel te kort, de stress bouwt zich op. De ultieme oplossing van minder gaan werken lukt amper, want… de lening moet afbetaald worden. Als we door duurzaam bouwen de mensen nog meer op kosten jagen, nog meer tot stress aanzetten, nog meer richting burn-out duwen,… Waar zijn we dan mee bezig?

Dit kan niet de bedoeling zijn. De wereld waar ik van droom, waar ik mijn talenten voor wil inzetten, is niet een wereld waarin we de mensen nog meer overladen met zorgen en stress. Het kan simpelweg onmogelijk zo zijn dat zorg voor natuur en milieu samengaat met de uitbuiting van de mens.

Wat als we nu eens de omgekeerde oefening maken, en onze eigen verlangens, onze eigen dromen vooropstellen. Maar dan niet de dromen van grote huizen, verre reizen of andere dure dingen. Dit zijn immers geen authentieke dromen, maar dromen die ons zijn ingelepeld door een consumptiemaatschappij. Het zijn artificiële dromen waarvan we hopen dat ze een leegte diep vanbinnen gaan opvullen. Ze houden ons een paar maanden of een paar jaar bezig, in het proces van naar de droom toe te werken, maar eenmaal het huis er is, de reis achter de rug of de nieuwste iphone een week in de broekzak… is de leegte er snel terug. Het is de leegte waar ons authentieke zelf hoort te zitten. Een leegte die enkel gevuld kan worden door ons hart te volgen. Door ons te focussen op wat écht belangrijk is. En als we goed naar onszelf luisteren wanneer we ons de vraag stellen wat er dan echt belangrijk is, dan krijgen we allemaal hetzelfde soort antwoorden.

Verbinding.

Verbinding met onze familie en vrienden, verbinding met de natuur, verbinding met onze vormgevende creativiteit,… Verbinding met onszelf. Jij niet? Luister beter! Dus, wat als we die authentieke verlangens nu eens gingen vooropstellen? Wat als we nu eens gingen luisteren naar ons hart, in plaats van de problemen die ontstaan zijn doordat we alleen nog maar naar onze ratio luisteren, te proberen oplossen met rationele oplossingen zoals megalomane windmolenparken, BEN-kastelen, antidepressiva, allemaal in de stad gaan wonen,…, mondmaskers enzo…

Dit is wat er dan gebeurt: de jarenlange schreeuw van lichaam en geest naar RUST wordt eindelijk gehoord. Mensen gaan minder werken. Er zijn minder inkomsten, en er wordt minder uitgegeven. Het geld dat niet meer kan uitgegeven worden, wordt niet gemist omdat het gat dat er vroeger mee gevuld moest worden steeds minder leeg is. Het wordt stap voor stap gevuld met het authentieke zelf die er eindelijk mag zijn. Die dankzij de rust eindelijk ruimte krijgt.

Hoe meer rust er komt, hoe minder behoefte er nog is om te consumeren. De oude vicieuze cirkel waarbij veel werken en veel consumeren elkaar voortstuwden wordt omgedraaid naar een nieuwe vicieuze cirkel waarin werken steeds minder noodzakelijk is omdat consumeren steeds minder noodzakelijk is, en vice versa. Dat betekent niet dat mensen niet meer gaan ‘werken’. Sommigen gaan juist veel meer creëren dan vroeger, omdat ze dankzij de rust hun passie kunnen beleven zonder zich te veel zorgen hoeven te maken over geld.

Het resultaat van de oude vicieuze cirkel is verwoesting. Verwoesting van de natuur en het milieu door ons hoge consumptiegedrag. Verwoesting van onze geestelijke en lichamelijke gezondheid door de hoge werkdruk. Dit is wat ik de voorbije 14 geleerd heb. Klimaatverandering, ineenstorting van de biodiversiteit, de depressie en burn-out pandemieën, de kankers, de hart- en vaatziekten, oorlogen,… Het zijn geen apart staande problemen, het zijn één voor één symptomen van de oude vicieuze cirkel.

Mijn conclusie is dan ook heel duidelijk dat we momenteel alleen maar aan symptoombestrijding doen, en ondertussen het probleem alleen maar erger maken. Mensen worden niet gezonder, worden niet gelukkiger en de natuur blijft er op achteruitgaan.

Terwijl al deze symptomen eigenlijk liefdevolle wake-up calls zijn. Om eindelijk ons leven in eigen handen te nemen, eindelijk onze echte prioriteiten te leven, eindelijk onze eigen authenticiteit in de wereld te zetten.

Het leven probeert ons als het ware te conditioneren. Geeft ons pijn wanneer we ons hart niet volgen en geeft ons geluk wanneer we dat wel doen. Maar we zijn hardleers. De oude conditioneringen en trauma’s die we meekregen van onze (voor)ouders, en onze westerste maatschappij in het algemeen, zijn vaak nog sterker dan die levenslessen.

De echte transitie waar we voor staan is in hoofdzaak geen transitie van fossiele brandstoffen naar hernieuwbare energie of van plastic verpakking naar verpakkingsloos of van made in China, naar made in de buurt, maar een bewustzijnstransitie.

Een veel grotere omwenteling dan deze die ik de laatste jaren heb meegemaakt kan ik mij moeilijk voorstellen. Ik was een rationele ingenieur die enkel geloofde wat ik met mijn eigen ogen kon zien, en dan nog… Maar de levenslessen zijn op mijn pad gekomen… De relatie met de moeder van mijn kinderen liep op de klippen, mijn jobs gaven me geen voldoening meer, chronische netelroos, 4 keer geopereerd aan dezelfde knie. Het heeft wat tijd en pijn gekost, maar uiteindelijk heb ik geluisterd. Ik laat het allemaal los. Ik geef me over. Wat er in de plaats komt is steeds meer rust, aanvaarding van al wat is en een heel sterk basisgevoel van eenvoudig geluk. Ik droom niet meer van een grote (ecologische) woning zoals ik mij er in mijn vorig leven eentje bouwde, of van de verre reizen die ik in mijn vorig leven deed. Ik voel steeds meer overgave en vertrouwen in wat is. Vertrouwen in wat er zich in mezelf aandient, op DIT moment. En de moed om mij daaraan over te geven. En dat voelt zóóó goed! Geen verwachtingen = geen ontgoochelingen. Ik voel me zo ontzettend dankbaar voor dat diepe vertrouwen in mij, dat steeds steviger wordt.

Wat de toekomst brengt? Dat weet ik niet. En dat is ok!

Je kapoen, Laurens